Abarenga 400,000 ku isi bahitanywa na Malariya buri mwaka.

Ishami ry’umuryango w’abibumbye ryita ku buzima (OMS) uyu munsi ryatangaje ko mu gihe cyari cyihawe icyizere cyo gucika kwa Malaria ku kigero cya 90% ku isi ubu ari gicye.

Malaria iheruka kuvugwa mu Burundi, cyane nyuma yo kwica Darcy Kacaman wari uzwi cyane ku mpano yo gusetsa. Siho gusa kuko henshi muri Afurika iracyari kwica abana benshi.

Malaria ni indwara ahanini y’abakene, ikica cyane abana, buri mwaka ku isi abagera kuri miliyoni 219 barayirwara, 400,000 irabahitana.

OMS ivuga ko 61% by’abo yica ari abana batarageza imyaka itanu, 90% by’abo ihitana bose ni abo muri Afurika yo munsi y’ubutayu bwa Sahara.

Kuva mu kwezi kwa mbere, mu Burundi abayirwaye ari hafi miliyoni 5, imaze guhitana abarenga 1,800. Aba barimo na Darcy Kacaman wari ufite imyaka itandatu amaze kuba icyamamare mu gusetsa.

Guca Malaria ku isi ku kigero cya 90% ni intego ya 2030, byaba ari ukurokora ubuzima bwa miliyoni z’abakene n’abana babo. Gusa biracyari kure nk’uko raporo ya OMS yatangajwe uyu munsi ibivuga.

Kubera iki?

Imibare y’abo ihitana yaragabanutse, gusa iracyafata abantu benshi, imibare ya OMS ivuga ko mu 2018 abayirwaye mu Rwanda barenga miliyoni enye, abo yishe bo bagabanutse ku kigero cya 43% hagati ya 2016 na 2018.

Raporo y’abahanga n’abajyanama ba OMS ku ndwara ya malaria yasohotse uyu munsiivuga ko uburyo bukoreshwa muri iki gihe mu kuyirwanya bushaje.

Aba bahanga bavuga ubundi iterambere ry’imibereho no gutura mu mijyi bidaha amahirwe kwiyongera kwa malaria, ariko ihinduka ry’ikirere, ubushyuhe n’imvura bidasanzwe bituma bigorana kumenya uko malaria ejo izaba imeze.

Abatuye isi ubu bagera kuri miliyari 7,7 (2019) biteganyijwe ko bazaba ari miliyari 9,7 mu 2050 (UN) kandi muri icyo gihe 2/3 bashobora kuzaba batuye mu mijyi, izi mpinduka zizaba cyane muri Afurika.

Ubuzima bwo mu mijyi buri mu bigabanya malaria, uko abantu bagenda batera imbere mu mibereho bigora imibu kubona aho iba, bikanorohera abantu kugera ku buvuzi.

Aba bahanga ariko bavuga ko imibu imaze kumenyera kubaho no kororoka uburyo bukoreshwa mu kuyirwanya ubu ntacyo buyitwaye kuko ubwinshi bushaje.

Bavuga ko imiti myinshi ikoreshwa mu kwica imibu ntacyo ikiyitwara, inzitiramubu nazo nyinshi ntizigikanga imibu.

Umubu w’ingore wanduza malaria nawo bavuga ko uri kumenyera kororokera n’ahandi hatari aho usanzwe wororokera.

(Source:BBC)